Komisja Europejska ogłosiła pakiet Omnibus

26 lutego 2025 r. przedstawiciele Komisji Europejskiej przedstawili założenia pakietu Omnibus, który ma uprościć raportowanie zrównoważonego rozwoju. Zmieni się sporo. Oto najważniejsze wnioski.

Wymogi dotyczące sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju w UE uległy w ostatnich latach znaczącym zmianom wraz z wprowadzeniem dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, która zastąpiła poprzednią dyrektywę w sprawie sprawozdawczości niefinansowej na 31 grudnia 2024 r. dla pierwszej „fali” podmiotów objętych jej zakresem wraz z powiązaną taksonomią UE oraz dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSDDD), która jeszcze nie weszła w życie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dodatkowe spółki zostaną objęte zakresem CSRD i unijnej systematyki w latach kończących się 31 grudnia 2025, 2026 i 2028.
W styczniu 2025 r. Komisja Europejska opublikowała Kompas Konkurencyjności dla UE. Określono w nim plany Komisji Europejskiej na najbliższe pięć lat oraz jej wizję wzmocnienia konkurencyjności UE i zwiększenia dobrobytu unijnej gospodarki. Kluczowe elementy, które zostały zidentyfikowane, obejmowały potrzebę uproszczenia środowiska regulacyjnego w UE i zmniejszenia obciążeń sprawozdawczych. Wyznaczono cele zmniejszenia obciążeń administracyjnych o co najmniej 25% dla wszystkich firm i o co najmniej 35% dla małych i średnich podmiotów (MŚP).
26 lutego 2025 r. Komisja Europejska opublikowała swój pierwszy zbiorczy pakiet wniosków mających na celu uproszczenie i usprawnienie wymogów w zakresie sprawozdawczości przy jednoczesnym zachowaniu przejrzystości i zgodności z Europejskim Zielonym Ładem. Propozycje obejmują zmiany zakresu i harmonogramu przyjęcia CSRD, taksonomii UE i CSDDD.
Oczekuje się, że proponowane zmiany doprowadzą do znacznych oszczędności kosztów dla przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych, przy szacowanych rocznych oszczędnościach w wysokości 4,4 mld euro wynikających ze zmian CSRD/ESRS oraz dodatkowych oszczędności wynikających ze zmian w CSDDD i sprawozdawczości w zakresie taksonomii.
Najważniejsze zmiany i uproszczenia
Propozycje opublikowane przez Komisję Europejską obejmują:
CSRD

• Zmniejszony zakres:

Próg dla zakresu CSRD zmieniłby się na duże przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 1000 pracowników, zmniejszając liczbę przedsiębiorstw objętych zakresem o około 80%. Spowodowałoby to ściślejsze dostosowanie zakresu CSRD do zakresu CSDDD, zapewniając spójność między tymi dwoma aktami prawnymi.
Mniejsze duże spółki niepodlegające obowiązkowi sprawozdawczemu mogłyby zdecydować się na dobrowolną sprawozdawczość z wykorzystaniem uproszczonych standardów, które mają zostać opublikowane przez Komisję Europejską, w oparciu o dobrowolny standard MŚP opracowany przez EFRAG.

• Odroczenie wymogów sprawozdawczych:

Obecne stopniowe wprowadzanie wymogów sprawozdawczych CSRD przedstawia się następująco:

• Fala 1: duże jednostki interesu publicznego zatrudniające ponad 500 pracowników, które muszą złożyć sprawozdanie po raz pierwszy w 2025 r. za rok zakończony 31 grudnia 2024 r;
• Fala 2: wszystkie inne duże przedsiębiorstwa, które muszą złożyć sprawozdanie po raz pierwszy w 2026 r. za rok kończący się 31 grudnia 2025 r;
• Fala 3: MŚP posiadające papiery wartościowe notowane na rynkach regulowanych UE, które muszą złożyć sprawozdanie w 2027 r. za rok kończący się 31 grudnia 2026 r., z możliwością odroczenia przyjęcia o kolejne dwa lata.

Proponuje się odroczenie wymogów sprawozdawczych dla spółek fali 2 i fali 3 o dwa lata. Ma to zapobiec sytuacji, w której przedsiębiorstwa wchodzą w zakres obecnych wymogów, a następnie ponownie wypadają z zakresu ze względu na późniejsze zmiany progów, ponosząc już koszty przygotowania raportu zrównoważonego rozwoju.

• Rewizja ESRS:

Komisja Europejska dokona przeglądu pierwszego zestawu ESRS w celu uproszczenia i ograniczenia wymogów sprawozdawczych oraz zwiększenia spójności z ramami zrównoważonego finansowania. Celem jest przyjęcie zmienionego aktu delegowanego ESRS w ciągu sześciu miesięcy od proponowanych zmian w CSRD. Rewizja zmniejszy liczbę punktów danych ESRS, wyjaśni wymogi, które są uważane za niejasne, poprawi spójność z prawodawstwem UE i zapewni jaśniejsze wytyczne dotyczące stosowania zasady istotności. Zwiększona zostanie również interoperacyjność z globalnymi standardami. Proponowana rewizja ESRS zmniejszy obciążenie sprawozdawcze dla wszystkich przedsiębiorstw i pomoże złagodzić efekt spływania informacji na MŚP i mniejsze duże spółki nieobjęte zakresem CSRD.

• Standardy sektorowe:

CSRD początkowo upoważniała do stosowania sektorowych standardów sprawozdawczości w celu zwiększenia porównywalności i zapewnienia wytycznych dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju w poszczególnych sektorach. Jednak ze względu na obawy dotyczące zwiększonych wymogów w zakresie ujawniania informacji i dodatkowych obciążeń sprawozdawczych, Komisja Europejska proponuje wyeliminowanie tego mandatu, umożliwiając przedsiębiorstwom skupienie się na wdrożeniu sektorowych standardów ESRS i odwołanie się do istniejących międzynarodowych standardów sektorowych w celu uzyskania dodatkowych wytycznych.

• Limit łańcucha wartości:

Obecny CSRD ma na celu ochronę mniejszych przedsiębiorstw w łańcuchach dostaw przed nadmiernymi wymogami w zakresie sprawozdawczości poprzez tak zwany limit łańcucha wartości. Stanowi on, że ESRS nie może zawierać wymogów sprawozdawczych, które wymagałyby od przedsiębiorstw żądania od MŚP większej ilości informacji dotyczących łańcucha wartości niż ta, która jest wymagana do ujawnienia zgodnie ze standardem notowanych MŚP (LSME).
Na wniosek Komisji Europejskiej EFRAG przedłożył dobrowolny standard MŚP (VSME), do dobrowolnego stosowania przez MŚP, które nie są objęte zakresem CSRD. Zgodnie z propozycjami, standard VSME będzie działał jako ten limit, zastępując standard LSME, a także będzie chronił przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 1000 pracowników przed nadmiernymi żądaniami dotyczącymi informacji o zrównoważonym rozwoju.

• Wymogi dotyczące wiarygodności:

CSRD wymaga od przedsiębiorstw publikowania informacji o zrównoważonym rozwoju wraz z opinią biegłego rewidenta lub (w zależności od opcji państwa członkowskiego) niezależnego dostawcy usług poświadczających. Aby ograniczyć obciążenie, Komisja Europejska proponuje usunięcie możliwości przejścia od ograniczonej do racjonalnej pewności. Ponadto, zamiast opracowywać standard poświadczania wiarygodności, Komisja Europejska wyda ukierunkowane wytyczne dotyczące poświadczania wiarygodności do 2026 r.

Taksonomia

• Przedsiębiorstwa zobowiązane do składania sprawozdań zgodnie z unijną systematyką:

Proponuje się, aby ocena działań kwalifikujących się do taksonomii i dostosowanych do niej była wymagana tylko w przypadku tych działań, które są istotne finansowo dla działalności jednostki. Zostałoby to osiągnięte poprzez założenie, że działania nie są istotne, jeśli ich skumulowana wartość jest mniejsza niż 10% mianownika KPI.
Szablony sprawozdawcze zostałyby uproszczone, na przykład o 89% w przypadku instytucji kredytowych.

• Dobrowolna i częściowa sprawozdawczość w zakresie taksonomii UE:

Zaproponowano nowe art. 19b i 29aa, które umożliwiłyby dużym przedsiębiorstwom i jednostkom dominującym dużych grup o obrotach netto poniżej 450 mln EUR rezygnację ze sprawozdawczości w ramach systemu taksonomicznego. Przedsiębiorstwa, które zdecydowałyby się na raportowanie zgodnie z unijną systematyką, byłyby zobowiązane do ujawniania swoich KPI w zakresie obrotu i CapEx oraz mogłyby (ale nie musiałyby) ujawniać swoje KPI w zakresie OpEx.
Ponadto podmioty te miałyby również prawo do zgłaszania tylko niektórych informacji określonych w taksonomii.

CSDDD

• Odroczenie transpozycji i początkowego stosowania CSDDD (art. 37) oraz przyspieszenie wydania wytycznych dotyczących wdrożenia (art. 19 ust. 3):

Proponuje się przesunięcie terminu transpozycji dla państw członkowskich z lipca 2026 r. na lipiec 2027 r. oraz daty rozpoczęcia stosowania dla pierwszej fali przedsiębiorstw z lipca 2027 r. na lipiec 2028 r. Jednocześnie przyjęcie ogólnych wytycznych zostanie przyspieszone do lipca 2026 roku. Wytyczne te będą miały na celu pomóc firmom we wdrażaniu należytej staranności w sposób efektywny kosztowo, zmniejszając koszty prawne i zapewniając spójność w całej branży.

• Rozszerzenie maksymalnej harmonizacji w dyrektywie CSDDD (art. 4):

Zmiany zaproponowane w art. 4 CSDDD mają na celu rozszerzenie maksymalnej harmonizacji na dodatkowe przepisy, w tym obowiązki identyfikacyjne, przeciwdziałanie negatywnym skutkom i zapewnienie procedur składania skarg. Rozszerzenie to ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania w państwach członkowskich, zmniejszenie różnic proceduralnych i kosztów przestrzegania przepisów przez spółki działające w wielu krajach. Poprawki uznają jednak ograniczenia prawne pełnej harmonizacji w ramach międzysektorowych, szczególnie w obszarach ochrony socjalnej i środowiskowej.

• Ograniczenie należytej staranności do bezpośrednich partnerów:

Propozycje ograniczyłyby obowiązki podmiotu w zakresie należytej staranności do bezpośrednich partnerów biznesowych (poziom 1), zwalniając spółki z oceny wpływu na poziomie partnerów pośrednich, chyba że istnieją wiarygodne informacje sugerujące potencjalny negatywny wpływ. Podejście to zmniejsza obciążenie spółek i ich partnerów, w szczególności MŚP, jednocześnie wymagając w razie potrzeby dogłębnych ocen.

• „Tarcza MŚP” w celu ograniczenia wniosków o udzielenie informacji (art. 8 CSDDD):

W celu mapowania negatywnego wpływu w łańcuchu wartości, duże przedsiębiorstwa powinny ograniczyć żądania informacji od swoich bezpośrednich partnerów biznesowych z sektora MŚP i SMC (małe spółki o średniej kapitalizacji zatrudniające nie więcej niż 500 pracowników) do tego, co zostało określone w dobrowolnych standardach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (standard VSME) zgodnie z art. 29a CSRD. Dodatkowe informacje mogą być wymagane tylko wtedy, gdy są niezbędne i nie można ich uzyskać w inny rozsądny sposób. Propozycja ta ma na celu ograniczenie efektu spływu i pośrednich kosztów przestrzegania przepisów ponoszonych przez MŚP i małe i średnie przedsiębiorstwa.

• Usunięcie obowiązku rozwiązania umowy (art. 10 ust. 6 i art. 11 ust. 7 CSDDD):

Proponowane poprawki do Dyrektywy usuwają obowiązek przedsiębiorstw do zakończenia relacji biznesowych w ostateczności po wyczerpaniu i niepowodzeniu wszystkich kroków należytej staranności oraz jeśli wpływ jest poważny. Zamiast tego spółki są zobowiązane do zawieszenia relacji. Zmiana ta zmniejsza obciążenia, pozwalając na utrzymanie stosunków umownych w nienaruszonym stanie podczas zawieszenia i unikając konieczności znalezienia alternatywnych dostawców, jednocześnie umożliwiając firmom wykorzystanie ulepszeń w praktykach biznesowych swoich partnerów.

• Uproszczenie zaangażowania interesariuszy (art. 13):

Proponowane poprawki do CSDDD upraszczają definicję „interesariusza” (art. 3 ust. 1 lit. n)), tak aby obejmowała ona wyłącznie pracowników, ich przedstawicieli oraz osoby i społeczności, na które działalność przedsiębiorstwa ma „bezpośredni” wpływ.
Ponadto spółki są zobowiązane do angażowania „odpowiednich” interesariuszy wyłącznie na poszczególnych etapach procesu należytej staranności.
Podejście to zmniejsza obciążenie spółek poprzez ograniczenie rodzajów interesariuszy, z którymi należy się konsultować i zapewnienie, że zaangażowanie koncentruje się na odpowiednich grupach. Spółki mogą jednak nadal konsultować się z szerszymi grupami, takimi jak organizacje pozarządowe, aby uzyskać dodatkowe informacje.

• Zmniejszenie częstotliwości ocen okresowych i ewentualna aktualizacja polityki i środków należytej staranności (art. 15):

Wniosek rozszerza częstotliwość okresowych ocen i aktualizacji polityk należytej staranności z 1 roku do 5 lat, mając na celu zmniejszenie średnich rocznych kosztów nawet o 80%. Uznaje jednak, że relacje biznesowe i ryzyko mogą ewoluować w czasie, wymagając aktualizacji w przypadku pojawienia się nowych linii biznesowych, produktów, usług lub przejęć. Chociaż zmiana ta zmniejsza obciążenie firm i ich partnerów biznesowych, uznaje również znaczenie monitorowania w celu zapewnienia skuteczności podjętych środków, przy czym firmy muszą ocenić, czy bardziej intensywne monitorowanie leży w ich interesie w oparciu o ich mapę ryzyka.

• Usunięcie wymogu „wprowadzenia w życie” planu klimatycznego i dostosowanie go do systemu sprawozdawczości:

Wniosek eliminuje wymóg „wprowadzenia w życie” planu transformacji w zakresie łagodzenia zmian klimatu, dostosowując go do systemu sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju poprzez zapewnienie, że plan obejmuje działania wdrożeniowe wykraczające poza kluczowe działania mające na celu osiągnięcie celów klimatycznych, zapewniając dalszą jasność dla przedsiębiorstw.

• Usunięcie minimalnego pułapu 5% obrotu dla kar pieniężnych (art. 27 ust. 4):

Proponowane zmiany eliminują 5% obrotu jako minimalny pułap kar pieniężnych, ustanawiając ogólną zasadę, zgodnie z którą państwa członkowskie nie mogą ustanawiać pułapu uniemożliwiającego organom nadzorczym nakładanie kar zgodnie z czynnikami i zasadami dyrektywy. Zmiana ta ma na celu zapewnienie równych szans na rynku UE poprzez wzmocnienie zharmonizowanego podejścia do kar pieniężnych i zapewnienie większego bezpieczeństwa prawnego przedsiębiorstwom narażonym na wysokie potencjalne kary pieniężne.

• Zniesienie odpowiedzialności cywilnej na poziomie UE i usunięcie ułatwień w dostępie do wymiaru sprawiedliwości (art. 29):

Proponowane zmiany eliminują ogólnounijny system odpowiedzialności cywilnej i wymóg, aby państwa członkowskie zezwalały ofiarom na reprezentowanie ich przed sądami przez stowarzyszenia społeczeństwa obywatelskiego. Zmiana ta pozostawia spółki w ramach obowiązujących systemów odpowiedzialności państw członkowskich, potencjalnie zmniejszając ryzyko odpowiedzialności w jurysdykcjach. Ogólna redukcja ryzyka będzie jednak zależeć od warunków odpowiedzialności w innych jurysdykcjach. Usunięcie ułatwień w dostępie do wymiaru sprawiedliwości może zmniejszyć obciążenie dla firm, ale może prowadzić do bardziej rozdrobnionych spraw sądowych, w których poszczególni poszkodowani pozywają firmy oddzielnie.

• Usunięcie klauzuli przeglądowej w odniesieniu do usług finansowych i działalności inwestycyjnej regulowanych przedsiębiorstw finansowych (art. 36 ust. 1):

Wniosek usunąłby klauzulę przeglądową w art. 36 ust. 1, która wymagała od Komisji złożenia sprawozdania na temat potrzeby wprowadzenia dodatkowych zasad należytej staranności w odniesieniu do usług finansowych do dnia 26 lipca 2026 r. Klauzula ta została początkowo wprowadzona w celu rozważenia potrzeby wprowadzenia dodatkowych zasad należytej staranności w odniesieniu do usług finansowych. Klauzula ta została początkowo wprowadzona w celu rozważenia roli sektora finansowego we wspieraniu transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju. Proponuje się usunięcie klauzuli przeglądu, ponieważ termin ten nie daje czasu na ocenę skuteczności nowych ram należytej staranności. Komisja zachowuje prawo do zaproponowania nowych zasad należytej staranności dla sektora finansowego, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Dokumenty Omnibus są dostępne na stronie internetowej Komisji Europejskiej pod linkiem.