Niedochowanie należytej staranności może pozbawić odliczenia VAT

TEMAT NA CZASIE Zachowanie należytej staranności jest kluczowym elementem w utrzymaniu prawa do odliczenia VAT zgodnie z Dyrektywą 2006/112/WE i orzecznictwem TSUE. Podatnicy muszą podejmować rozsądne kroki, aby zapewnić, że ich transakcje są zgodne z przepisami i nie są związane z oszustwami podatkowymi.

Należyta staranność jest kluczowym elementem ochrony prawa do odliczenia VAT, zawartym w regulacjach unijnych. To jeden z kluczowych elementów zawartych w Dyrektywie 2006/112/WE, zwana również Dyrektywą VAT. Artykuł 168 dyrektywy stanowi, że podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do celów jego działalności gospodarczej. Jednakże, aby skorzystać z tego prawa, podatnik musi spełniać określone wymogi, w tym związane z zachowaniem należytej staranności.

Dyrektywa VAT, nie zawiera bezpośredniej definicji należytej staranności. Jednakże, zasady dotyczące należytej staranności można wyprowadzić z ogólnych przepisów dotyczących prawa do odliczenia VAT oraz z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Wspomniany już art. 168 Dyrektywy stwierdza, że podatnik ma prawo do odliczenia VAT, jeśli towary i usługi są wykorzystywane do celów działalności gospodarczej. Aby skorzystać z tego prawa, podatnik musi działać w dobrej wierze. Z kolei art. 178 określa wymogi dotyczące dokumentacji niezbędnej do odliczenia VAT, w tym posiadanie prawidłowo wystawionych faktur.
Polska Ustawa o podatku od towarów i usług (Ustawa o VAT) również nie zawiera bezpośredniej definicji należytej staranności. I tak np. art. 86 ustanawia prawo do odliczenia VAT naliczonego, pod warunkiem że towary i usługi są wykorzystywane do celów działalności gospodarczej podatnika, a art. 88 określa sytuacje, w których odliczenie VAT jest wyłączone, np. gdy faktura dokumentuje czynność pozorną.

Warto zauważyć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał szereg orzeczeń dotyczących należytej staranności, które pomagają określić, jak należy ją interpretować. W swoich orzeczeniach TSUE podkreśla, że podatnicy muszą podejmować wszelkie rozsądne środki w celu weryfikacji transakcji i działania w dobrej wierze.

Mając na uwadze zarówno obowiązujące przepisy, jak i orzecznictwo zarówno TSUE, jak i polskich sądów administracyjnych, można przyjąć, że o zachowaniu należytej staranności przez podatnika możemy mówić wówczas, gdy jego postępowanie prowadzi do zachowaniem ostrożności w granicach tego co jest dla niego możliwe, a zatem w zakresie zdarzeń, które są pod jego kontrolą i na które ma wpływ. Przy czym brak dochowania należytej ostrożności nie wynika wyłącznie z celowego działania podatnika, ale również z jego zaniedbania i ignorowania okoliczności towarzyszących dokonywaniu transakcji.