BDO W MEDIACH Aby poprawnie ustalić klasyfikację aktywów finansowych zgodnie z MSSF 9 należy przeprowadzić dwa testy - test SPPI i test modelu biznesowego – pisze w Rzeczpospolitej Michał Tomczyk, biegły rewident, Audit Partner w Dziale Rewizji Finansowej BDO.
W treści Standardu test modelu biznesowego zawsze pojawia się jako pierwszy, ale w praktyce to test SPPI powinno wykonywać się w pierwszej kolejności, ponieważ na jego podstawie można w łatwy sposób odrzucić z dalszej analizy większość instrumentów finansowych, w szczególności instrumenty pochodne i kapitałowe. Jeśli prace rozpoczniemy od testu SPPI to model biznesowy, w większości przypadków, będziemy musieli rozważać tylko w odniesieniu do instrumentów dłużnych.
Klasyfikacja
MSSF 9 wskazuje, że przy początkowym ujęciu, aktywa finansowe powinno zaklasyfikować się do jednej z trzech kategorii aktywów finansowych wycenianych w:
- zamortyzowanym koszcie,
- wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz
- wartości godziwej przez wynik finansowy.
Klasyfikacji dokonuje się na podstawie modelu biznesowego jednostki w zakresie zarządzania aktywami finansowymi oraz charakterystyki wynikających z umowy przepływów pieniężnych dla danego składnika aktywów finansowych. Analiza przepływów pieniężnych określonych w analizowanym kontrakcie nosi nazwę testu SPPI (ang. Solely Payments of Principal and Interests), co w polskiej wersji Standardu tłumaczone jest jako „jedynie spłata kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej”. Celem testu jest zatem potwierdzenie czy dane aktywo finansowe generuje przepływy pieniężne, które obejmują tylko te dwa komponenty.
Spłata kwoty głównej i odsetek
Aby potwierdzić czy przepływy pieniężne z danego aktywa finansowego obejmują jedynie spłatę kwoty głównej i odsetek, należy poprawnie zdefiniować te dwa pojęcia. Zgodnie z wymogami Standardu, kwotą główną jest wartość godziwa składnika aktywów finansowych w momencie początkowego ujęcia.
Z kolei odsetki obejmują zapłatę za wartość pieniądza w czasie, za ryzyko kredytowe związane z kwotą główną pozostałą do spłaty w określonym czasie i za inne podstawowe ryzyka i koszty związane z udzielaniem kredytów, a także marżę zysku. Taka forma czerpania pożytków z instrumentu finansowego dotyczy przede wszystkim instrumentów dłużnych takich jak obligacje (również zerokuponowe), listy zastawne oraz kredyty i pożyczki.
Nawet pobieżna analiza tych definicji może prowadzić do konkluzji, że głównym obszarem zainteresowania osoby przeprowadzającej test SPPI powinno być podejście do odsetek i odpowiedź na pytanie, czy pożytki czerpane przez posiadacza aktywa finansowego wpisują się w przepis Standardu. Możemy na tej podstawie sformułować wiele pytań, które pomogą w przeprowadzeniu testu, np. co obejmuje zapłata za wartość pieniądza w czasie? Jaki jest zakres innych typów ryzyka i dodatkowych kosztów? Jak określić marżę zysku lub ryzyko kredytowe danego emitenta?
Całą analizę można przeczytać w Rzeczpospolitej z 2 sierpnia 2023 r., str. H1-H2