BDO W MEDIACH Ustawa o rachunkowości zawiera bardzo ogólne przepisy dotyczące tworzenia odpisów aktualizujących należności. W związku z tym szczegółowe regulacje dotyczące tworzenia odpisów indywidualnych, jak i ogólnych (zryczałtowanych) jednostki powinny zawrzeć w polityce rachunkowości – pisze na łamach Rzeczpospolitej Edyta Kalińska, Regionalny Partner Zarządzający Działem Rewizji Finansowej BDO, Region Zachód.
Pandemia COVID-SARS-2 wpłynęła negatywnie na wiele branż i zwiększyła ryzyko niewypłacalności przedsiębiorstw. Tocząca się obecnie wojna na Ukrainie dodatkowo pogłębiła problemy z brakiem spłaty należności, szczególnie od firm zlokalizowanych w Rosji i na Ukrainie. Na kondycję finansową przedsiębiorstw a tym samym na ściągalność należności wpłynąć mogą również rosnące stopy procentowe jak również pogarszająca się koniunktura gospodarcza. Z tych względów w roku 2022 służby księgowe będą musiały zmierzyć się z koniecznością utworzenia odpisów aktualizujących wartość księgową należności.
Kwestia aktualizacji wartości należności uregulowana został w art. 35b ustawy o rachunkowości (dalej uor). Zgodnie z ust. 1 wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do:
1) należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości oraz w stosunku do których zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub został złożony wniosek o zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu – do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu-komisarzowi w postępowaniu upadłościowym lub umieszczonej w spisie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym;
2) należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza lub jedynie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego – w pełnej wysokości należności;
3) należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna – do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności;
4) należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego – w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania;
5) należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców – w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.
UWAGA Ustawa o rachunkowości precyzyjnie reguluje zasady tworzenia odpisów aktualizujących należności od dłużników w likwidacji i postawionych w stan upadłości oraz tych, których wniosek o upadłość został oddalony, gdyż ich majątek jest niewystarczający do przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Zwykle należności takie powinny być odpisane w całości.
W przypadku należności kwestionowanych przez dłużników istotna jest ocena prawdopodobieństwa spłaty. Jeśli sytuacja majątkowa i finansowa takiego dłużnika nie jest najlepsza, bądź brak akceptacji należności jest uzasadniony należność taką należy objąć odpisem.
Najbardziej ogólna jest regulacja dotycząca tworzenia odpisów na należności przeterminowane, w tym odpisu zryczałtowanego. Z tego względu każda jednostka powinna zawrzeć w Polityce Rachunkowości własne zasady tworzenie odpisów na należności przeterminowane i nieprzeterminowane uwzględniając swoją specyfikę, specyfikę swoich odbiorców i historię nieściągalności należności. W praktyce przedsiębiorcy tworzą odpisy aktualizujące należności na bazie struktury wiekowej, która pokazuje stopień przeterminowania.
Zgodnie z art. 35b ust. 2 uor odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych – zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacji. Odpis korygujący wartość należności z tytułu dostaw i usług odnieść należy w pozostałe koszty operacyjne. Należności mające charakter finansowy odpiszemy w ciężar kosztów finansowych.
Jeśli mamy już pewność, że należność nie będzie zapłacona lub ulegnie oda przedawnieniu należy ją umorzyć a odpis aktualizujący rozwiązać.
Artykuł 35c uor stanowi, iż w przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość należności, równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego zwiększa wartość należności i podlega zaliczeniu odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych.
Cały artykuł został opublikowany w Rzeczpospolitej z 31 sierpnia 2022 r., str.: H1 i H2